Er komt weer een moment dat de scholen weer opengaan en dat je de kinderen weer fijn bij jou in de klas hebt zitten. Wanneer het zover is, is op dit moment nog onduidelijk. Maar toch wil ik jou alvast meenemen hoe je straks het onderwijs weer goed kunt vormgeven vanuit een kindgerichte aanpak.
In de periode dat iedereen thuis is geweest is vanwege het Corona virus er natuurlijk ontzettend veel gebeurd. Bij kinderen, ouders, maar ook bij jou als leerkracht. Hoe ga je dan weer samen opstarten na deze periode? Zoals Luc Koning in zijn artikel op LinkedIn mooi beschrijft: “Het sociaal-emotionele welzijn is de eerste opdracht van de scholen.” Daar sluit ik mij helemaal bij aan! Hij geeft mooie tips om die eerste periode weer op te pakken. Maar na deze periode komt er een moment dat er weer gestart gaat worden met lesgeven, het cognitieve deel.
De vraag is “Hoe ga je dit oppakken?”. Kinderen komen allemaal op school met hun eigen bagage. We kunnen niet ontkennen dat de verschillen tussen kinderen groter zijn geworden. Daarnaast hebben kinderen veel (effectieve) instructies gemist. Uiteraard heeft iedere leerkracht ervoor gezorgd dat de kinderen voldoende hebben kunnen leren, maar toch is dit anders dan lesgeven op school. Zo hebben veel kinderen les gekregen van hun eigen ouders en op afstand via een beeldscherm van hun eigen juf. Daarnaast hebben de kinderen veel (zelfstandig) thuiswerkopdrachten gekregen én hopelijk veel doe- en betekenisvolle opdrachten.
Reflectie “Stilstaan bij je handelen is vooruitgang”
Hoe kijk jij terug op deze (hopelijk) leerzame periode voor jezelf als leerkracht? Wat vond je van het ‘loslaten’ van de kinderen? Hoe heb je ze toch een beetje kunnen volgen in hun ontwikkeling? Wat heb jij als leerkracht geleerd? Zo een aantal reflectievragen om bij stil te staan. Machiel Karels van Wij-leren heeft hier een uitgebreid artikel over geschreven. Goede vragen om bij stil te staan!
Waarschijnlijk heb jij de afgelopen weken op een hele andere manier vormgegeven dan je begin van dit schooljaar ooit had kunnen bedenken. Het is daarom belangrijk om stil te staan bij dit moment. Noteer voor jezelf eens de dingen je graag wilt behouden. Het is belangrijk om dit juist te doen in de periode dat deze positieve aspecten nog spelen. Doe je dit later als de kinderen weer op school zijn, dan zakken deze positieve aspecten meer naar de achtergrond én is het een grote kans dat je weer in oude patronen vervalt. Denk hierbij maar eens aan de goede voornemens die je maakt na een zomervakantie of voor het nieuwe jaar….
Ik hoop dat leerkrachten vasthouden in het meer ‘loslaten’ van kinderen en op zoek blijven gaan naar andere manieren van lesgeven. Zoals kinderen op maat onderwijs geven vanuit blended learning. Niet alleen via het beeldscherm, maar juist ook werken met betekenisvolle doe-activiteiten. Dit kun je super goed doorzetten als kinderen weer op school zijn. Maar dat betekent wel dat je los moet komen van oude gewoontes en écht deze stap moet durven zitten. Daar is nu hét moment voor!
De start begint vandaag!
Wanneer je al gelijk een onderwijsprogramma hebt klaarliggen als de kinderen terugkomen, dan is de kans groot dat er niks gaat veranderen aan je manier van lesgeven. Daar is natuurlijk niks mis mee, maar wil je wel graag deze stap zetten dan volgen hier een aantal tips.
Je kunt het onderwijsprogramma meer vanuit de kinderen laten komen….! Betrek de afgelopen
periode direct bij het onderwijs door de kinderen bijvoorbeeld te laten presenteren wat ze hebben geleerd, maar ook door in gesprek te gaan over waar ze tegenaan zijn gelopen of welke ontdekkingen ze hebben gedaan. Laat de kinderen aan het woord! Dit is iets wat je al kunt oppakken tijdens het afstandsonderwijs door bijvoorbeeld te werken met een portfolio. Kinderen kunnen hierin al dingen toevoegen die ze bij terugkomst op school gaan presenteren. Als je vanuit dit vertrekpunt écht verder wilt gaan dan is het van belang om met de kinderen in gesprek te gaan. Om dan een mix te hebben van het vertrekpunt van de leerling en het aanbod van het leerjaar heb ik hieronder twee scenario’s uitgewerkt. Op deze manier geef je een gepersonaliseerd aanbod, afgestemd op wat jouw leerlingen écht nodig hebben, maar geef je ook richting aan het leerproces.
Scenario 1: werken met een methode
Werk je met een methode? Dan is het toch belangrijk dat je zoveel mogelijk lesstof behandelt uit het leerjaar, anders kunnen er volgend schooljaar hiaten ontstaan in de ontwikkelingslijn. Wat je concreet kunt doen is het doelenoverzicht van de hoofdstukken van afgelopen periode en de komende periode erbij pakken. Maak hier een overzicht van voor jezelf en selecteer hierin cruciale doelen van jouw leerjaar. Dit is (nieuwe) lesstof die in jouw leerjaar specifiek aan bod komt. Kijk of je deze onderdelen nog kunt aanbieden.
Maak hierin wel keuzes, want het is onmogelijk om alle lesstof in te halen.
Om dit goed neer te zetten vraagt enige voorbereiding en dit zal in de eerste week (of weken) ook even wennen zijn om het te organiseren. Maar wanneer je dit samen met jouw kinderen hebt uitgewerkt, dan zul je zien dat dit veel winst gaat opleveren. Creëer bijvoorbeeld tijd om een kindgesprek te voeren, wanneer de hele klas aan het werk is. Dit kun je organiseren door hierin nog het afstandsonderwijs door te trekken.
De inhoud van het kindgesprek bestaat uit de doelen van de leerling en jouw lijstje doelen die je erbij hebt gepakt. Samen bespreek je de behaalde doelen, maar ook de doelen voor de komende periode. Zo kun je gericht een persoonlijk plan maken. In een vorig blog heb ik meer geschreven over het voeren van leergesprekken.
Wil je nog verder gaan en voorkomen dat je allemaal afzonderlijke werkboekjes moet gaan maken, kun je ook het kind zelf laten bepalen op welke wijze ze aan een doel willen werken. Moet dit perse met de oefenstof uit de methode? Of mag dit ook een alternatieve opdracht zijn zoals tijdens het afstandsonderwijs? Kinderen gaan daardoor op een andere manier met de lesstof om. Om hierin voor jezelf overzicht te behouden, dan is het handig om per kind een overzicht met te behalen doelen te maken. Dit kan op papier, maar dit kan ook digitaal. Wanneer je kiest om dit digitaal bij te houden, dan zou de Groeimap hier bij kunnen helpen. Het is daarin mogelijk om per kind of groepje kinderen doelen open te zetten, zodat ze daarin opdrachten kunnen toevoegen en jij als leerkracht de voortgang kan bijhouden. Zo kun je in die periode toch overzicht houden in de groep.
Ik zou ook aanraden om zo min mogelijk te toetsen in deze opstartperiode als je meer vanuit een kindgerichte dimensie wilt gaan werken.
KIJK MEE EN PRAAT met je kinderen, hier haal je zo veel meer informatie uit!
Scenario 2: werken vanuit leerlijnen
Werk je al met een programma vanuit leerlijnen of zelfs al helemaal gepersonaliseerd? Dan is je 
vertrekpunt anders, omdat je vanuit deze manier van werken al veel meer gewend bent om kinderen onderwijs op maat te geven. In principe kun je ‘gewoon’ verder gaan daar waar je bent gebleven. Werk je bijvoorbeeld met MATH van EXOVA dan kun je de komende weken het beste werken vanuit domeinen voor rekenen. Selecteer hierin voor jouw groep de belangrijkste domeinen en bied die één of twee weken aan. Kinderen kunnen zichzelf inschalen op het niveau waar ze zitten en vanuit daar kun je de (groeps)instructies en individuele begeleiding oppakken.
Op de afbeelding hiernaast zie je een voorbeeld van een school die op deze manier werkt met kinderen in groep 3. Door de doelen zichtbaar op te hangen in de klas houd je ook nog overzicht. Als er een sticker is geplakt dan is het doel behaald. Wil je dit niet zichtbaar in de klas, dan kun je hiervoor ook een mapje per leerling hebben of dit bijhouden in je eigen map.
Werk je met een adaptief programma dan kun je ook de domeinen of cruciale doelen centraal zetten. De domeinen die je centraal stelt kun je inzetten als instructiedomeinen. Het is wel een mooie afwisseling als kinderen niet alleen achter het beeldscherm zitten, maar dat er nog steeds ruimte is voor ontdekkend- en onderzoekend leren. Dit kan je bijvoorbeeld realiseren om te werken met een reken- of taalcircuit. Dit circuit bestaat uit verschillende onderdelen met een afwisseling tussen doe-opdrachten zoals spellen uit de Taalkist, digitale verwerking en instructie van de leerkracht.
Reken- en Taalwaaier (handig voor groep 8)
Geef jij les in groep 8 en wil je deze kinderen graag gericht willen helpen met persoonlijke doelen en het behalen van referentieniveau 1F of 1S? Dan kan de Reken- en Taalwaaier daarin goed helpen. Hierin is geïnventariseerd welke rekendoelen een leerling in groep 8 moet beheersen en wat door het vo normaliter niet opnieuw wordt aangeboden (beheersingsniveau). Ten tweede is geïnventariseerd welke rekendoelen in groep 8 zijn aangeboden en nog niet worden beheerst, maar die op het vo wel opnieuw worden aangeboden (instructieniveau). Dit is uitgewerkt per vervolgniveau in het voortgezet onderwijs, waardoor je kan zorgen voor een goede overgang tussen po en vo. De Reken- en Taalwaaier is onder begeleiding van Edupos ontwikkeld met leerkrachten van St. OOK en docenten van het Almere College. Wil jij deze Reken- en Taalwaaier ontvangen? Stuur dan een mail naar info@edupos.nl met je n.a.w. gegevens en voor € 25,- (excl. verzendkosten) komt deze jouw kant op!
Vervolg…
Uiteraard kan ik in dit artikel slechts een deel ‘kwijt’ van alle tips om het onderwijs weer planmatig op te pakken vanuit een kindgerichte dimensie. Heb jij als school hulp nodig om dit goed te realiseren, dan staat het team van Edupos voor jullie klaar! Stuur een mail naar info@edupos.nl om een afspraak te maken en te bespreken wat wij voor jou kunnen betekenen.