Praktische tips om de werkdruk in het onderwijs te verlagen
Ieder jaar zie ik in de basisscholen na de kerstvakantie de werkdruk toenemen. De meeste leerkrachten zijn half januari de kerstvakantie al helemaal vergeten. Tussen de kerstvakantie en de voorjaarsvakantie ervaren de meeste leerkrachten als een intensieve periode. De Cito toetsen staan gepland, rapporten moeten worden geschreven, groepsplannen moeten worden gemaakt, zorgvergaderingen over de resultaten én dan ook nog de 10-minuten gesprekken. En dit alles naast het ‘reguliere’ lesprogramma. Nou ja regulier….
Voordat de Cito toetsen starten, zie ik op veel scholen de Cito trainingen voorbij komen en het oefenen met verhaaltjessommen. Vervolgens worden meerdere dagen besteed aan het afnemen van Cito toetsen. Het houdt niet op.
Ga voor jezelf als leerkracht eens na wat deze ‘CITO-parade’ betekent voor jouw effectieve leertijd. En dat maar liefst twee keer per jaar! Ik vind het niet vreemd dat leerkrachten een hoge werkdruk ervaren in januari en dat het ziekteverzuim in deze maand relatief hoog ligt. Zou het ook anders kunnen?? Jazeker!
Wat levert het afnemen van de Cito toetsen jou als leerkracht nou écht op. Alleen werkstress of daadwerkelijk de leerlinginformatie die je echt nodig hebt? Het is zeker goed om af en toe te onderzoeken of je met elkaar nog op de goede weg bent, maar waarschijnlijk weet jij vóór het afnemen van de Cito toets van de meeste kinderen eigenlijk al wel hoe ze ervoor staan. Haal uit de Cito vooral de voor de kindbegeleiding relevante informatie. Hoe doe je dat?
Het grootste effect van Cito toetsen bereik je als je kinderen actief betrekt bij de evaluatie van de door hen gemaakte toets. Laat kinderen vanaf groep 5 hun eigen Cito toets analyseren en ga met het kind in gesprek om op basis van de bevindingen samen nieuwe doelen te stellen. Laat kinderen de gemaakte toets nog een keer goed bekijken, zodat ze ook écht kunnen leren van fouten en weten waar ze nog kunnen/moeten groeien.
Behalve CITO zijn er ook andere LVS toetsen, bijvoorbeeld IEP LVS en BOOM toetsen. Deze toetsen kunnen gedurende het gehele jaar worden afgenomen. Dit neemt veel druk weg in de januarimaand en einde schooljaar. Je kunt samen met je team bepalen wat een goed evaluatiemoment is. Daarnaast kun je de tweede afname in april doen, waardoor je ook in het lopende schooljaar nog kunt werken aan persoonlijke leerdoelen en niet pas na de zomervakantie. Jouw onderwijstijd wordt veel effectiever.
Na de afname van de Cito toetsen en het invoeren van de resultaten in Parnassys worden leerkracht geacht om groepsplannen te maken, die vervolgens worden besproken in zorgvergaderingen. Hebben de groepsplannen bij jou op school het gewenste effect? Maak je die écht omdat jij daar wat aan hebt of omdat het ‘moet’? Is dit laatste het geval, stop er dan meteen mee! Van de inspectie ‘moet’ dit namelijk niet! Er zijn tal van andere mogelijkheden om jouw groep goed in beeld te brengen. De inspectie vraagt dat jij inzicht hebt in hoe de kinderen in jouw klas zich ontwikkelen en wat ze hiervoor nodig hebben, maar het is aan jou hoe je dit doet. Denk hierin creatief en bespreek in jouw team hoe je dit ‘kinderen volgen’ veel effectiever kan aanpakken.
Vervolgens vinden de 10-minuten gesprekken plaats. Hoe waardevol en effectief zijn die? Ook hier kun je veel andere werkwijzen voor gebruiken. Is dit echt het belangrijkste moment van het schooljaar? Of kun jij in januari los van de Cito toets de ouders van een kind ook wel vertellen hoe het gaat? Je kunt ervoor kiezen om de gesprekken meer te spreiden over het schooljaar, losgekoppeld van bijvoorbeeld de afname van de Cito toets. Het is nóg waardevoller om ouder-kindgesprekken te voeren. Hierbij vertelt het kind wat hij/zij de afgelopen periode heeft geleerd en wat de doelen zijn voor de komende periode. Kinderen vinden dit ontzettend leuk om te doen, waardoor ook de betrokkenheid wordt vergroot. Bovendien kijk je dan verder dan enkel de onderwerpen waar Cito op toetst.
Het gaat mij aan het hart om ieder jaar weer die enorme druk te zien in de maand januari, terwijl er zoveel andere mogelijkheden zijn! Misschien helpt deze blog jou om kritisch te kijken naar wat anders kan in de school wat betreft het volgen van de leerlingen, om effectiever te kunnen werken, met minder werkdruk en meer plezier. Wees creatief en durf!
Wilt u weten hoe u de werkdruk kunt verlagen bij u op school? Edupos denkt graag met u mee. Stuur een mailtje naar hanneke@edupos.nl en vraag vrijblijvend een gesprek aan.