Home / Blog / Op weg naar gepersonaliseerd leren?

Op weg naar gepersonaliseerd leren?

Posted on

Op weg naar gepersonaliseerd leren?

Anna zit in groep 7 van de basisschool. Ze is goed in taal en spelling en gaat fluitend door de leerstof heen. Bij rekenen is dat anders. Ze werkt hard om bij te kunnen blijven. Soms gaat de instructie te snel of is het niveau te hoog. De verlengde instructie die ze krijgt, helpt haar weer een stukje de goede kant op. Dat is niet altijd zo. Anna haakt dan af en voelt zich onzeker over haar rekenvaardigheden. Ze kan niet wachten tot ze spelling gaat doen na de pauze…

Traditioneel vs. gepersonaliseerd leren?

De leerkracht van Anna probeert recht te doen aan de verschillen in de groep door op niveau te differentiëren. Dat kan op allerlei manieren. Er zijn ook verschillende typen onderwijs, variërend van het traditionele onderwijs met een leerstofjaarklassensysteem enerzijds tot gepersonaliseerd onderwijs waarbij de leerling zoveel mogelijk eigenaar zijn van het eigen leerproces. Elk concept geeft daarbij op een eigen manier vorm aan differentiatie in de klas. Elke school werkt vanuit een visie en geeft van daaruit vorm aan het onderwijs, zoveel mogelijk passend bij de leerlingen. Veel Nederlandse scholen gebruiken daarbij het jaarklassensysteem en de leerstof als eerste uitgangspunt. Er wordt dan gewerkt aan de hand van het zogenaamde leerstofjaarklassensysteem.

Echter, de signalen dat het huidige leerstofjaarklassensysteem aan vernieuwing toe is, zijn luider dan ooit. De nieuwe mogelijkheden zetten het traditionele leerstofjaarklassensysteem onder druk. Nieuwe technologieën geven ons steeds meer mogelijkheden om de grote verschillen tussen leerlingen werkbaar te maken. Waar het in eerste instantie al een organisatorische uitdaging was om recht te doen aan de verschillen tussen een aantal groepen leerlingen in een klas, wordt het nu steeds beter mogelijk om recht te doen aan de persoonlijke behoeften van elke individuele leerling in een klas. Dit zou gevolgen moeten hebben voor de manier waarop het onderwijssysteem anno 2017 en in de toekomst wordt ingericht.

Hervormen vs. transformeren?

Een van de grootste uitdagingen waar het onderwijs nu voor staat, is zich dus aan te passen aan en gebruik te maken van snelle technologische ontwikkelingen die elkaar in razend tempo opvolgen. Maar moet het leerstofjaarklassensysteem daarbij gerepareerd of volledig getransformeerd worden? Sir Ken Robinson, voorvechter van innovatie in het onderwijs, zegt hierover in zijn TED-toespraak  het volgende:

“Gezien de uitdagingen waar we nu mee te maken hebben, moet het onderwijs niet hervormd worden. Het moet zelfs getransformeerd worden. De sleutel naar deze transformatie is niet het onderwijs te standaardiseren, maar te personaliseren. Te personaliseren om de talenten van kinderen te ontdekken en een omgeving te creëren waarin leerlingen willen leren en hun passies en talenten op natuurlijke wijze kunnen ontdekken.”

Transformeren = personaliseren

Het onderwijs zal meer gepersonaliseerd moeten gaan werken om recht te doen aan de toekomst van de kinderen. De grote vraag is echter: hoe kan een school op de best mogelijke manier invulling geven aan gepersonaliseerd onderwijs? Een eenduidig en eenvoudig antwoord kan helaas niet zomaar gegeven worden. Dat doet geen recht aan de verschillende individuele situaties waarin scholen, leraren en leerlingen zich bevinden. De transformatie naar gepersonaliseerd onderwijs krijgt op elke school weer op een andere manier vorm. Wel zijn er vaste onderdelen waar elke school keuzes in zou kunnen en moeten maken om de transformatie naar gepersonaliseerd leren succesvol te laten verlopen. Deze onderdelen worden hieronder weergegeven:

  • Visie, koers en doelen
  • Werken vanuit leerlijnen
  • Leerlingen in kaart brengen
  • Werken met doelen
  • Leergesprekken & coaching
  • Activiteiten afstemmen
  • Werken met concreet materiaal
  • Evalueren van de voortgang
  • Evalueren van leerkrachtgedrag

Visie, koers en doelen

De belangrijkste voorwaarde voor een succesvolle ontwikkeling richting (meer) gepersonaliseerd onderwijs begint met een heldere, concrete visie op onderwijs. Dit is de spreekwoordelijke stip op de horizon gedurende het hele proces. Waarom wil de school de transfer maken naar gepersonaliseerd leren? Het is van belang dat het hele team betrokken is bij deze visievorming. Het is daarbij belangrijk dat alle betrokkenen op de hoogte zijn van de visie van de school en dat de visie door hen wordt gedragen om het proces richting het realiseren van gepersonaliseerd leren te laten slagen.

Als er een heldere onderwijsvisie is gevormd, moet de te bevaren koers worden uitgestippeld. Op welke manier gaat de school de onderwijsvisie vorm geven in de praktijk? Binnen welke termijn wordt gewerkt? Ook hierbij is het goed om alle betrokkenen actief te laten deelnemen, om draagvlak te creëren voor de afspraken die voortkomen uit de visie en de koers.

De derde stap is vervolgens de visie en koers zo concreet mogelijk te maken door er heldere doelen aan te verbinden. Welke doelen en acties zijn er nodig om die stip op de horizon te bereiken? Bij langetermijndoelen geldt het advies om deze op te delen in kleinere doelen. Ook is het verstandig om niet aan teveel doelen in één keer te willen werken. Wanneer er meer dan drie doelen zijn om aan te werken, is het verstandig om drie doelen uit te kiezen met de hoogste prioriteit. Het is beter om drie doelen helemaal volgens plan uit te voeren, dan vijf doelen maar half op te pakken.

Evalueer regelmatig met alle betrokkenen en stel desnoods de richting iets bij, wanneer dat nodig blijkt.

Hier kunnen uiteraard de leerlingen ook goed bij betrokken worden. Betrek de leerlingen in de gezamenlijke ontdekkingsreis richting gepersonaliseerd leren! Als bovenstaande punten goed zijn vormgegeven, wordt het tijd om de eerste stap te zetten richting gepersonaliseerd leren in de praktijk. Hoe? Dat leest u in de volgende blog.

Serie blogs ‘Gepersonaliseerd leren in het basisonderwijs’

Deze blog is het eerste deel in een serie van vier blogs over gepersonaliseerd leren in het basisonderwijs. In de tweede blog wordt ingegaan op het in kaart brengen van de leerlingen en werken vanuit leerlijnen en doelen. De derde blog gaat vervolgens in op de rollen van de leerkracht en leerling en het aanbod van activiteiten bij gepersonaliseerd leren. In de afsluitende blog wordt beschreven hoe evaluatie binnen gepersonaliseerd onderwijs vorm kan krijgen.

Blijf op de hoogte van deze blogserie door onze socialmediakanalen te volgen

en onze website www.edupos.nl in de gaten te houden.

Top